زۆربەی جار ئاستی متمانەبەخۆبوون و بڕیارەكان بەجۆرێكن كە زیادەڕۆیی یاخود هەست نەكردن بەلێپرسیارێتی پێوەدیارە، ئەمەش نائومێدی لێدەكەوێتەوەو متمانەی نێوان حكومەت و خەڵكی كەم دەكاتەوە، واتا زۆربەی جار مەرج نییە هۆكاری كەوتنەوەی قەیرانەكان دەرەكی بێت و بەسەرماندا بسەپێنرێت، بەڵكو بۆ هەڵەو كەموكورتی راوێژكاران و بڕیار بەدەستان دەگەڕێتەوە ، ئیتر ئەم حاڵەتە بەئەنقەست بێت و لەچوارچێوەی بەرژەوەندیی نامەشروع و تاكەكەسییەوە بێت یاخود بۆ خۆدزینەوە بێت لە بەرپرسیارێتی بەتایبەتی لەكاتێكدا كە هەر چوارساڵێك وەزارەت و وەزیرەكان دەگۆردرێت و هەموو بارگرانی و قورساییەكە بۆ كابینەی دوای خۆیان بەجێدەهێڵن، هەروەكو لەحاڵەتی حكومەتەكەی عادل عەبدولمەهدی بەدیار كەوت كە شوێنەواری قەیران و كەموكورتیەكانی سەرجەم حكومەتەكانی پێش خۆی بەمیراتی بۆی بەجێماو ستافەكەشی شارەزاییەكی ئەوتۆیان نەبوو لە بەڕێوەبردنی ئەو مەترسییە گەورەیەی كە چاوەڕوانی دەكردن، ئەم حاڵەتە لەناو لیبرالیەتی ئابووری و وڵاتانی دیموكراسی و پەیڕەوانی ئابووری بازاڕ زۆر فراوانە، لەم واقیعە سیاسی و ئابوورییەدا زۆربەی جار حزبە سیاسییەكان ئاستی ململانێكانیان بەجۆرێكە حزبی حوكمڕان و ئۆپۆزسیۆن هاوكارو پاڵپشتی یەكتر نین بۆ چارەسەركردنی قەیرانەكان و رێنمایكردن بۆ ئەگەری كەوتنەوەی مەترسییەكان و بەڕێوەبردنی قەیرانەكان لەكاتی كەوتنەوەیاندا . من لەو حاڵەتە تێدەگەم كە هەموو بڕیارو هۆكارەكان ناوخۆیی نین بەڵكو زۆرجار هۆكارەكانی ئەگەری كەوتنەوەی مەترسی و قەیرانەكان دەرەكین و لەم سەردەمەشدا پێشبینی و پێشهاتەكان بۆ ئایندە ئەوەندە قورسن ئاستەمە دیدگایەكی روونت بۆ ئایندە و چارەنووسی ناوچەكەو عێراق و كوردستان هەبێت، بەڵام حكومەتی بەهێزو سوپای یەكگرتووی پڕ چەك و وڵاتێكی ئابووری بەهێزو كەرتێكی تایبەتی بەرپرسیار ئابووری هەرێم، نەك هەر لەشنەبای مەترسی و قەیرانەكان دەمانپارێزێت بەڵكو شوێنەوارەكانی ئەو مەترسی و قەیرانە دەرەكییانەش كەم دەكاتەوە كە بەردەوام لەناوچەكەو عێراقدا روودەدەن.
بەڕێوەبردنی مەترسیەكان بەشێكە لە ستراتیژییەتی كارگێڕی و بەڕێوەبردنی هەموو دامەزراوەیەكی حكومی و تایبەت، بێ ئەم پرۆسەیە ناكرێت رووبەرووی ئەو مەترسییانە ببینەوە كە سبەینێ و ئایندە روودەدەن، تەنانەت ناتوانرێت پرۆسەی چاكسازیی كارگێڕی و ئابووری سەركەوتوو بێت بێ ئەوەی خۆمان بۆ هەموو ئەگەرەكان ئامادەنەكردبێت، گرنگی نەدان بە كەرتەكانی پیشەسازی و كشتوكاڵ هۆكارێكی دیكەن بەوەی بەردەوام لەناو قەیران و مەترسییەكانی وڵاتانی دراوسێ و جیهاندا بین بگرە گرفت و كێشەكانی ئەوان بۆ كۆمەڵگەیەكی بەكارهێنەر بۆ ئێمە دوو هێندە كاریگەرییان لەسەرمان دەبێت. لەم حاڵەتەدا بەناچاری زۆربەی جار پەنا دەبەینە بەر پاساوو شیكردنەوەی هۆكارەكان بێ ئەوەی باسی شكستی پلان و بەرنامە ئابوورییەكانمان بكەین كە دوور بووە لەهونەری بەڕێوەبردنی مەترسییەكانەوە، دامەزراوەكانمان لەبری ئەوەی بەشێوەیەكی زانستی شكستی بەرنامەو پلانەكانمان بۆ بخەنەروو زیاتر هۆكارەكانی روون دەكەنەوە، لەكاتێكدا ئەو هۆكارانە لە ئابووری نوێی جیهاندا بەردەوام خۆی مەڵاس داوە و جیاوازی ئێمەو كۆمەڵگەیەكی پێشكەوتوو تەنیا خۆئامادەكردنە لەئەگەری مەترسیەكان، هەربۆیە ئەگەر ئەو كۆمەڵگایە بكەوێتە ناو قەیرانیشەوە كە لەوێشدا هونەرو زانستی بەڕێوەبردنی قەیرانەكانیان هەیە زووتر خۆیان لەو قەیرانە دەرباز دەكەن یاخود شوێنەوارەكانی ماڵ كاولكەر نابێت، لایەنێكی دیكەی گرنگ لەبەڕێوەبردنی مەترسییەكان مەسەلەی كەوتنەوەی گەندەڵی یە كە پێش كەوتنەوەی گەندەڵی فاكتەرەكانی كەوتنەوەی ئەو گەندەڵییە بنبڕ دەكات لەرێگەی بەكارهێنانی هاندەرەكانی دژە گەندەڵی یەوە، بەڕێوەبردنی مەترسییەكان پەیوەندی بەئاستی بەهێزی و حوكمڕانی باشەوە نییە بەپێچەوانەوە تا حكومەتی هەرێمی كوردستان سەقامگیرتر و بەهێزتر بێت زیاتر پێویستی بەهونەری بەڕێوەبردنی مەترسیەكان و بەڕێوەبردنی قەیرانەكان هەیە، چونكە لەناو دامەزراوەی بەهێز و ئابووری و رەوشی بازاڕێكی سەقامگیر زیاتر پێویستیمان بەپاراستنی ئارامی و سەقامگیری و بنبڕكردنی هەموو ئەو دیاردەو مەرتسییانە هەیە كە زیان بە ئابووری و بازاڕ دەگەیەنێت.
زانستی بەڕێوەبردنی مەترسییەكان بۆ كەرتی تایبەت و چین و توێژەكانی وەبەرهێنەرو بیزنسكارو بازرگان و پیشەسازیكاران زۆر گرنگترە ، چونكە وێڕای ئەو وتە باوەی كە دەڵێت ( سەرمایە ترسنۆكە ) هاوكات گەشەی كەرتی تایبەتیش ژینگەیەكی سەقامگیرو ئارامی دەوێت، ناشبێت كەرتی تایبەت باجی خراپی و تێكچوونی رەوشی سیاسی و ئارامی وڵات بداتەوە، هاوكات دەبێت دامەزراوەكانی كەرتی تایبەتیش لەرێگەی ئابووریناسان و كەسانی شارەزاوە هزر رۆشن شارەزاییەكی ئەوتۆیان هەبێت كە هەر وەكو لە ئابووری كلاسیكیدا باوە (هەموو هێڵكەكان لەناو یەك سەبەتەدا كۆنەكرێتەوە)، پێویستە بەشێوەیەكی رێك دەستنیشانی ئەو مەترسییانە بكات كە ئەگەری هەیە دێتە بەردەم چالاكییەكانی رێكخراوەكە، خۆ لەكاتی روودانیدا دەبێت پلان و بەرنامەی كاریگەریی هەبێت لەلایەن كەسانی خاوەن ئەزموونی ناو رێكخراوەكە یاخود كۆمپانیاو دامەزراوەكەوە، چونكە رووبەرووبوونەوەی مەترسییەكان لەكاتی روودانیدا پێویستی بەشارەزایی هەیە لە هونەری بەڕێوەبردنی قەیرانەكان، شیكردنەوەی مەترسییەكان یارمەتی زۆر دەدات بۆ چارەسەركردنی یاخود بۆ بەڕێوەبردنی قەیرانەكان هەموو دامەزراوەیەكی گشتی و تایبەتی پێویستی بە بەڕێوەبەردنی باش هەیە و هەوڵ و كۆشش بدات بۆ بەدەستهێنانی ئامانجەكانی، بەوەی دڵنیا بێت كە دەستەی بەڕێوەبردن كارەكانی خۆیان بەجوانی و باشی بەڕێوەدەبەن و هەموو شتێك لەژێر كۆنترۆڵدا بێت . دەبێت لەگەڵ هەموو پلانێكدا بەشێك یاخود پلانێكی دیكە هەبێت بۆ بەڕێوەبردنی مەترسییەكان، ئەمڕۆ بەڕێوەبردنی مەترسییەكان بۆتە بەرنامەیەكی تایبەت لەبەرنامەو هونەری كارگێڕی و ئابووری بەبێ ئەم زانسە ناكرێت هیچ دامەزراوەیەك لەشوێنەوارە كاولكارەكانی مەترسییەكان دوور بێت، مرۆڤ كە لەژیانی تایبەتی خۆیدا بەباشترین شێوە بەڕێوەبردنی مەترسییەكان دەكات بەهەمان شێوە دامەزراوەكانیش ئەم ئەركەیان دەكەوێتە ئەستۆو دامەزراوەكان دەپارێزێت و نرخ و بەهایان بەرزدەكاتەوە، تەنانەت هیچ چاكسازییەكی كارگێڕی و ئابووری و دارایی بێ بەڕێوەبردنی مەترسییەكان هەموو ئامانجەكانی خۆی بەدەست ناهێنێت .
" />
2020-06-22 15:00:30
شەماڵ نوری
كاراكتەرە سیاسییە گۆڕاوەكانی عێراق و ناوچەكە هەمیشە چارەنووسێكی نادیارو رەوشێكی ناسەقامگیر دەدات بە پێشبینی و پێشهاتەكان، ئەمەش وا دەكات بەڕێوەبردنی مەترسییەكان گرنگییەكی رادەبەدەری هەبێت بۆ هەرێمی كوردستان و شوێنەواریی نێگەتیڤی لەسەر رەوشی ئابووری و سەرجەم سێكتەرەكان دابنێت. پشتگوێخستنی ئەم هونەرەش دەمانخاتە ناو بازنەیەكی داخراوی كێشەو قەیرانە گەورەكانی ئابوورییەوە، بەڕادەیەك بێ خۆئامادەكردن بۆ ئەگەری كەوتنەوەی مەترسییەكان بەڕێوەبردنی قەیرانەكانیش زەحمەت دەبێت، كاربەدەستانی باڵاو لایەنە پەیوەندارەكانی بەڕێوەبردنی ئابووری پێویستیان بەوە هەیە شارەزاییەكی قوڵ و فراوانیان لەم زانست و هونەرەی بەڕێوەبردنی مەترسییەكان هەبێت كە بەردەوام لە نوێبوونەوەدایە، سروشتی مەترسی و قەیرانەكانیش بەپێی بارودۆخ و قۆناغ و سەردەمەكە گۆڕانكاری بەسەردا دێت. مەترسی و قەیرانەكان لە بارودۆخێكی نائامی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست ناسەقامگیری عێراق دا كاریگەری خراپی لەسەر رەوشی ئابووری كوردستانیش دروست كردووەو بووەتە واقیعێك و دەبێت مامەڵەیەكی زانستیانەو عەقڵانی لەگەڵدا بكرێت، بەو پێیەی هەرێمی كوردستان دەوڵەت نییە و لەمەحافیلە نێودەوڵەتییەكاندا وەك هەرێمێكی فیدراڵی سەر بەحكومەتی عێراق مامەڵەی لەگەڵ دەكرێت، واتا لەكۆمەڵێك رێوشوێنی وەكو قەرز و رێكەوتنە نێودەوڵەتییەكان و گرێبەستە گەورەو ستراتیژییەكانی بازرگانیی بێ بەش كراوە، تەنانەت ئەم هەرێمە ئەندام نییە لە رێكخراوە نێودەوڵەتییەكانی وەكو بانكی نێودەوڵەتی و سندوقی نێودەوڵەتی و رێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان ئەمە وێڕای ئەوەی لقی بانكی مەركەزی عێراق لە هەولێر لەتوانایدا نییە كۆنترۆڵی سیاسەتی دارایی و چاپكردنی دینار بكات. لەم دۆخەدا و لەگەڵ نەبوونی دامەزراوەیەكی بەهێز لە هەیكەلی حكومەت چ بۆ ( بەڕێوەبردنی مەترسیەكان بێت یاخود بۆ - بەڕێوەبردنی قەیرانەكان ) بێت دەمانخاتە بەردەم ئەگەری زەحمەتبوونی چارەسەركردنی كێشەو گرفتەكان یاخود زیادبوونی خەرجییەكان و كەوتنەوەی بێ متمانەیی، زۆربەی جاریش بووەتە هۆی كەوتنەوەی شكستی جێبەجێكردنی كارنامەو هەموو ئەو پرۆژانەشی كە بۆ چاكسازیی ئابووری و كارگێڕی دادەڕێژرێت .
ئالێرەدا حكومەتە پێشكەوتووەكانی دنیا پێش كەوتنەوەی قەیرانەكان خۆیان بۆ ئەگەری مەترسییەكان ئامادە دەكەن و پێشوەختانە لەرووی ماددی و مرۆیی یەوە ئامادەباشی دەكەن، بگرە زۆرجار بەهۆی شارەزایی و لێهاتوویی و كارامەییەوە پێش روودانی قەیرانەكە و كارەساتەكە پێشهات و پێشبینی ئەگەری مەترسییەكان دەكەن، خۆ ئەگەر قەیرانەكەش رووبدات چارەسەركردنی ئاسانتر دەبێت چونكە زۆربەی جار لەدەرەوەی دەسەڵاتی نێوخۆییەكانەو زیاتر كاراكتەرە دەرەكیی و سروشتیەكان مەترسی و قەیرانەكان روودەدەن وەكو لەدابەزینی بەهای نەوت و كەوتنەوەی پەتاو نەخۆشی كوشندەو كارەساتی سروشتییەوە روودەدەن.
حكومەتی هەرێمی كوردستان زۆر جار لەبەرنامە چاكسازییەكان و لەكۆنفرانس و كۆنگرەكانیدا باس لەوە دەكات كە نابێت ئێمە ئەوەندە پشت بەداهاتێكی رەیعی نەوت ببەستین و رووبكەینە كەرتەكانی پیشەسازی و كشتوكاڵ و گەشتوگوزاریی كەواتە ئەمە خۆی لەخۆیدا پێشبینی و پێشهاتی ئەگەری داشكانی بەهای نەوت و كەوتنەوەی قەیرانی بودجەی حكومەتە بەواتایەكی تر هونەری بەڕێوەبردنی مەترسییەكە كە هێشتا رووی نەداوە، یاخود كاتێك باس لەوە دەكرێت بەوەی چیتر نابێت ئەوەندە پاشكەوتەی حكومەتی ناوەندی بین، بەواتا ئەگەر حكومەتی ناوەندی دیسانەوە چەكی ئابووری بۆ بڕینی بەشە بودجە و كەوتنەوەی گرفتی دارایی بەكارهێنا پێویستە ئێمە پلانی B مان هەبێت تاوەكو بەگەمارۆو بڕینی بودجە نەمانخنكێنن، خۆ جگە لەو حاڵەتانەی كە پەیوەندی بە ئاسایشی نەتەوەیی و ئاسایشی خۆراك و دەرمان و وزەو نەوت سەدان بابەتی دیكەوە هەیە بەڕێوەبردنی مەترسییەكان دادەبەزێتە خوارەوە بۆ سەر ئاستی بەڕێوەبردنی پرۆژەو كارە خزمەتگوزارییەكان، بۆ نموونە ئێمە( 1ملیۆن و 600 هەزار) هاوبەشی كارەبامان هەیە خۆ ئەگەر ساڵانە 300.000 هاوبەش زیاد بكات دوای چەند ساڵێكی دیكە ئەم ژمارەیە ئەوەندەی لێ دێت كە ژێرخانی ئێستای بەرهەمهێنان و هێڵەكانی گواستنەوەی 132 كەی ڤی و وێستگەكانی گۆڕینی 132 و 33 كەیڤی لەتونایدا نابێت كۆنترۆڵی ئەو هەموو هاوبەشە و هەڵكشانی خواست بۆ سەرووی 7000 مێگاوات بكات ، یاخود بەڕێوەبردنی سیستەمێكی وا ئاڵۆز و فراوان بەو ئیمكاناتە كەمە زەحمەت دەبێت و زیاتر دەكەوینە ناو گرفت و قەیرانی كارەباوە ، هەربۆیە پێویستە لە ئێستاوە پلانەكانی درێژخایەن و ماستەرپلان حسابی وورد بۆ ئەو مەترسییە بكات كە دوای ساڵێكی دیكە رووبەروومان دەبێتەوە، دانانی پێوەری زیرەكیش بۆ كەمكردنەوەی ئەو گرفتەو باشتر كۆنترۆڵكردنیێتی ، ئەم حاڵەتە بۆ پیشەسازیی و كشتوكاڵ و گواستنەوەو هەموو سێكتەرەكانی دیكەی پەروەردە و تەندروستی و شارەوانیش راستە...
زۆربەی جار ئاستی متمانەبەخۆبوون و بڕیارەكان بەجۆرێكن كە زیادەڕۆیی یاخود هەست نەكردن بەلێپرسیارێتی پێوەدیارە، ئەمەش نائومێدی لێدەكەوێتەوەو متمانەی نێوان حكومەت و خەڵكی كەم دەكاتەوە، واتا زۆربەی جار مەرج نییە هۆكاری كەوتنەوەی قەیرانەكان دەرەكی بێت و بەسەرماندا بسەپێنرێت، بەڵكو بۆ هەڵەو كەموكورتی راوێژكاران و بڕیار بەدەستان دەگەڕێتەوە ، ئیتر ئەم حاڵەتە بەئەنقەست بێت و لەچوارچێوەی بەرژەوەندیی نامەشروع و تاكەكەسییەوە بێت یاخود بۆ خۆدزینەوە بێت لە بەرپرسیارێتی بەتایبەتی لەكاتێكدا كە هەر چوارساڵێك وەزارەت و وەزیرەكان دەگۆردرێت و هەموو بارگرانی و قورساییەكە بۆ كابینەی دوای خۆیان بەجێدەهێڵن، هەروەكو لەحاڵەتی حكومەتەكەی عادل عەبدولمەهدی بەدیار كەوت كە شوێنەواری قەیران و كەموكورتیەكانی سەرجەم حكومەتەكانی پێش خۆی بەمیراتی بۆی بەجێماو ستافەكەشی شارەزاییەكی ئەوتۆیان نەبوو لە بەڕێوەبردنی ئەو مەترسییە گەورەیەی كە چاوەڕوانی دەكردن، ئەم حاڵەتە لەناو لیبرالیەتی ئابووری و وڵاتانی دیموكراسی و پەیڕەوانی ئابووری بازاڕ زۆر فراوانە، لەم واقیعە سیاسی و ئابوورییەدا زۆربەی جار حزبە سیاسییەكان ئاستی ململانێكانیان بەجۆرێكە حزبی حوكمڕان و ئۆپۆزسیۆن هاوكارو پاڵپشتی یەكتر نین بۆ چارەسەركردنی قەیرانەكان و رێنمایكردن بۆ ئەگەری كەوتنەوەی مەترسییەكان و بەڕێوەبردنی قەیرانەكان لەكاتی كەوتنەوەیاندا . من لەو حاڵەتە تێدەگەم كە هەموو بڕیارو هۆكارەكان ناوخۆیی نین بەڵكو زۆرجار هۆكارەكانی ئەگەری كەوتنەوەی مەترسی و قەیرانەكان دەرەكین و لەم سەردەمەشدا پێشبینی و پێشهاتەكان بۆ ئایندە ئەوەندە قورسن ئاستەمە دیدگایەكی روونت بۆ ئایندە و چارەنووسی ناوچەكەو عێراق و كوردستان هەبێت، بەڵام حكومەتی بەهێزو سوپای یەكگرتووی پڕ چەك و وڵاتێكی ئابووری بەهێزو كەرتێكی تایبەتی بەرپرسیار ئابووری هەرێم، نەك هەر لەشنەبای مەترسی و قەیرانەكان دەمانپارێزێت بەڵكو شوێنەوارەكانی ئەو مەترسی و قەیرانە دەرەكییانەش كەم دەكاتەوە كە بەردەوام لەناوچەكەو عێراقدا روودەدەن.
بەڕێوەبردنی مەترسیەكان بەشێكە لە ستراتیژییەتی كارگێڕی و بەڕێوەبردنی هەموو دامەزراوەیەكی حكومی و تایبەت، بێ ئەم پرۆسەیە ناكرێت رووبەرووی ئەو مەترسییانە ببینەوە كە سبەینێ و ئایندە روودەدەن، تەنانەت ناتوانرێت پرۆسەی چاكسازیی كارگێڕی و ئابووری سەركەوتوو بێت بێ ئەوەی خۆمان بۆ هەموو ئەگەرەكان ئامادەنەكردبێت، گرنگی نەدان بە كەرتەكانی پیشەسازی و كشتوكاڵ هۆكارێكی دیكەن بەوەی بەردەوام لەناو قەیران و مەترسییەكانی وڵاتانی دراوسێ و جیهاندا بین بگرە گرفت و كێشەكانی ئەوان بۆ كۆمەڵگەیەكی بەكارهێنەر بۆ ئێمە دوو هێندە كاریگەرییان لەسەرمان دەبێت. لەم حاڵەتەدا بەناچاری زۆربەی جار پەنا دەبەینە بەر پاساوو شیكردنەوەی هۆكارەكان بێ ئەوەی باسی شكستی پلان و بەرنامە ئابوورییەكانمان بكەین كە دوور بووە لەهونەری بەڕێوەبردنی مەترسییەكانەوە، دامەزراوەكانمان لەبری ئەوەی بەشێوەیەكی زانستی شكستی بەرنامەو پلانەكانمان بۆ بخەنەروو زیاتر هۆكارەكانی روون دەكەنەوە، لەكاتێكدا ئەو هۆكارانە لە ئابووری نوێی جیهاندا بەردەوام خۆی مەڵاس داوە و جیاوازی ئێمەو كۆمەڵگەیەكی پێشكەوتوو تەنیا خۆئامادەكردنە لەئەگەری مەترسیەكان، هەربۆیە ئەگەر ئەو كۆمەڵگایە بكەوێتە ناو قەیرانیشەوە كە لەوێشدا هونەرو زانستی بەڕێوەبردنی قەیرانەكانیان هەیە زووتر خۆیان لەو قەیرانە دەرباز دەكەن یاخود شوێنەوارەكانی ماڵ كاولكەر نابێت، لایەنێكی دیكەی گرنگ لەبەڕێوەبردنی مەترسییەكان مەسەلەی كەوتنەوەی گەندەڵی یە كە پێش كەوتنەوەی گەندەڵی فاكتەرەكانی كەوتنەوەی ئەو گەندەڵییە بنبڕ دەكات لەرێگەی بەكارهێنانی هاندەرەكانی دژە گەندەڵی یەوە، بەڕێوەبردنی مەترسییەكان پەیوەندی بەئاستی بەهێزی و حوكمڕانی باشەوە نییە بەپێچەوانەوە تا حكومەتی هەرێمی كوردستان سەقامگیرتر و بەهێزتر بێت زیاتر پێویستی بەهونەری بەڕێوەبردنی مەترسیەكان و بەڕێوەبردنی قەیرانەكان هەیە، چونكە لەناو دامەزراوەی بەهێز و ئابووری و رەوشی بازاڕێكی سەقامگیر زیاتر پێویستیمان بەپاراستنی ئارامی و سەقامگیری و بنبڕكردنی هەموو ئەو دیاردەو مەرتسییانە هەیە كە زیان بە ئابووری و بازاڕ دەگەیەنێت.
زانستی بەڕێوەبردنی مەترسییەكان بۆ كەرتی تایبەت و چین و توێژەكانی وەبەرهێنەرو بیزنسكارو بازرگان و پیشەسازیكاران زۆر گرنگترە ، چونكە وێڕای ئەو وتە باوەی كە دەڵێت ( سەرمایە ترسنۆكە ) هاوكات گەشەی كەرتی تایبەتیش ژینگەیەكی سەقامگیرو ئارامی دەوێت، ناشبێت كەرتی تایبەت باجی خراپی و تێكچوونی رەوشی سیاسی و ئارامی وڵات بداتەوە، هاوكات دەبێت دامەزراوەكانی كەرتی تایبەتیش لەرێگەی ئابووریناسان و كەسانی شارەزاوە هزر رۆشن شارەزاییەكی ئەوتۆیان هەبێت كە هەر وەكو لە ئابووری كلاسیكیدا باوە (هەموو هێڵكەكان لەناو یەك سەبەتەدا كۆنەكرێتەوە)، پێویستە بەشێوەیەكی رێك دەستنیشانی ئەو مەترسییانە بكات كە ئەگەری هەیە دێتە بەردەم چالاكییەكانی رێكخراوەكە، خۆ لەكاتی روودانیدا دەبێت پلان و بەرنامەی كاریگەریی هەبێت لەلایەن كەسانی خاوەن ئەزموونی ناو رێكخراوەكە یاخود كۆمپانیاو دامەزراوەكەوە، چونكە رووبەرووبوونەوەی مەترسییەكان لەكاتی روودانیدا پێویستی بەشارەزایی هەیە لە هونەری بەڕێوەبردنی قەیرانەكان، شیكردنەوەی مەترسییەكان یارمەتی زۆر دەدات بۆ چارەسەركردنی یاخود بۆ بەڕێوەبردنی قەیرانەكان هەموو دامەزراوەیەكی گشتی و تایبەتی پێویستی بە بەڕێوەبەردنی باش هەیە و هەوڵ و كۆشش بدات بۆ بەدەستهێنانی ئامانجەكانی، بەوەی دڵنیا بێت كە دەستەی بەڕێوەبردن كارەكانی خۆیان بەجوانی و باشی بەڕێوەدەبەن و هەموو شتێك لەژێر كۆنترۆڵدا بێت . دەبێت لەگەڵ هەموو پلانێكدا بەشێك یاخود پلانێكی دیكە هەبێت بۆ بەڕێوەبردنی مەترسییەكان، ئەمڕۆ بەڕێوەبردنی مەترسییەكان بۆتە بەرنامەیەكی تایبەت لەبەرنامەو هونەری كارگێڕی و ئابووری بەبێ ئەم زانسە ناكرێت هیچ دامەزراوەیەك لەشوێنەوارە كاولكارەكانی مەترسییەكان دوور بێت، مرۆڤ كە لەژیانی تایبەتی خۆیدا بەباشترین شێوە بەڕێوەبردنی مەترسییەكان دەكات بەهەمان شێوە دامەزراوەكانیش ئەم ئەركەیان دەكەوێتە ئەستۆو دامەزراوەكان دەپارێزێت و نرخ و بەهایان بەرزدەكاتەوە، تەنانەت هیچ چاكسازییەكی كارگێڕی و ئابووری و دارایی بێ بەڕێوەبردنی مەترسییەكان هەموو ئامانجەكانی خۆی بەدەست ناهێنێت .
